Quyền yêu cầu chia tài sản chung có nguồn gốc là di sản thừa kế?

Trả lời:
Theo dữ kiện mà bà cung cấp thì bố mẹ mất năm 1968 và năm 1970. Như vậy, thời điểm mở thừa kế từ năm 1968 (đối với phần di sản của mẹ) và năm 1970 (đối với phần di sản của bố).
Căn cứ Điều 9 Nghị quyết số 58/1998/NQ-UBTVQH 10 ngày 20/8/1998 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội về giao dịch dân sự về nhà ở được xác lập trước ngày 01/7/1991 quy định về thừa kế nhà ở giữa cá nhân với cá nhân như sau: “Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 01/7/1991 mà di sản thừa kế chưa được chia, nếu có yêu cầu chia, thì giải quyết theo quy định của pháp luật về thừa kế”.
Tại khoản 1 Điều 36 Pháp lệnh thừa kế quy định về thời hiệu khởi kiện về thừa kế như sau: “Trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế, người thừa kế có quyền khởi kiện để yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác”.
Căn cứ Thông tư liên tịch số 01/1999/TTLT-TANDTC-VKSNDTC ngày 25/01/ 1999 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Nghị quyết số 58/1998/NQ-UBTVQH 10 thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế sẽ hết vào ngày 10/3/2003. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế.
Điểm a tiểu mục 2.4 phần I Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP ngày 10/8/2004 của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình quy định: “Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết...”.
Đối chiếu vào trường hợp của ông đã hết thời hiệu và trong thời hạn mười năm kể từ thời điểm mở thừa kế lần thứ 2 (khi bố mất vào năm 1970) các anh em của ông không có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế, trường hợp này sẽ không áp dụng thời hiệu nếu:
- Bốn anh em của ông không có tranh chấp về hàng thừa kế và cả bốn người (kể cả người anh cả) đều thừa nhận diện tích nhà đất mà bố mẹ để lại là di sản thừa kế chưa chia thì ba người em còn lại có thể yêu cầu Toà án chia tài sản chung theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.
- Trong trường hợp giữa bốn anh em của ông không có tranh chấp về hàng thừa kế và không có bất cứ sự thoả thuận nào xác định đó là tài sản chung thì ba người em còn lại không có quyền yêu cầu người anh cả phải chia diện tích nhà đất đó nữa.