Chia thừa kế theo di chúc

Trả lời:
Theo dữ kiện bà cung cấp chúng tôi xác định căn nhà trên được cha mẹ bà để lại cho năm anh chị em bà, tuy nhiên không có di chúc xác định rõ phần di sản mỗi người con được hưởng. Như vậy, căn nhà đó thuộc tài sản chung của năm anh em. Việc định đoạt căn nhà đó phải dựa vào Điều 237 Bộ luật dân sự⁽¹⁾. Điều 237 Bộ luật dân sự quy định như sau:
“1. Mỗi chủ sở hữu chung theo phần có quyền định đoạt phần quyền sở hữu của mình theo thoả thuận hoặc theo quy định của pháp luật.
2. Việc định đoạt tài sản chung hợp nhất được thực hiện theo thoả thuận của các chủ sở hữu chung hoặc theo quy định của pháp luật.
3. Trong trường hợp một chủ sở hữu chung bán phần quyền sở hữu của mình, thì chủ sở hữu chung khác được quyền ưu tiên mua. Trong thời hạn ba tháng đối với tài sản chung là bất động sản, một tháng đối với tài sản chung là động sản, kể từ ngày các chủ sở hữu nhận được thông báo về việc bán và các điều kiện bán mà không có chủ sở hữu chung nào mua, thì chủ sở hữu đó được quyền bán cho người khác.
4. Trong trường hợp một trong các chủ sở hữu chung từ bỏ phần quyền sở hữu của mình hoặc khi người này chết mà không có người thừa kế, thì phần quyền sở hữu đó thuộc Nhà nước”.
Theo Điều luật trên thì anh chị em của bà có thể thoả thuận về việc bán căn nhà trên. Nhưng theo dữ kiện bà cung cấp thì hai người đồng sở hữu ở Mỹ không đồng ý bán do đó các chủ sở hữu có thể thoả thuận chia phần quyền sở hữu của các chủ sở hữu theo Điều 238 Bộ luật dân sự⁽²⁾:
“1. Trong trường hợp sở hữu chung có thể phân chia, thì mỗi chủ sở hữu chung đều có quyền yêu cầu chia tài sản chung; nếu các chủ sở hữu chung đã thoả thuận không phân chia tài sản chung trong một thời hạn, thì mỗi chủ sở hữu chung chỉ có quyền yêu cầu chia tài sản chung khi hết thời hạn đó; khi tài sản chung không thể chia được bằng hiện vật, thì được trị giá thành tiền để chia.
2. Khi có người yêu cầu một người trong số các chủ sở hữu chung thực hiện nghĩa vụ thanh toán, thì người yêu cầu có quyền yêu cầu chia tài sản chung để nhận tiền thanh toán và được tham gia vào việc chia tài sản chung, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.
Trong trường hợp không thể tự thoả thuận được về việc chia nhà thì ba người đồng sở hữu có thể làm đơn yêu cầu Toà án nhân dân chia thừa kế đối với di sản của bố mẹ (nhà). Đối với hai người thừa kế đang cư trú ở nước ngoài thì sẽ được hưởng giá trị nhà bằng tiền theo quy định tại điểm d khoản 2 Điều 121 Luật đất đai năm 2003, cụ thể: “trường hợp người thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này hoặc cá nhân nước ngoài thì được hưởng giá trị của phần thừa kế đó”.
Khoản 1 Điều 121 Luật đất đai năm 2003 quy định: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc các đối tượng sau đây thì được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam:
a. Người về đầu tư lâu dài có nhu cầu nhà ở trong thời gian đầu tư tại Việt Nam;
b. Người có công đóng góp với đất nước;
c. Những nhà hoạt động văn hoá, nhà khoa học có nhu cầu về hoạt động thường xuyên tại Việt Nam nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng đất nước;
d. Người có nhu cầu vể sống ổn định tại Việt Nam;
đ. Các đối tượng khác theo quy định của Uỷ ban thường vụ Quốc hội”.
Như vậy, sau khi thanh toán tiền cho hai người này ba người còn lại sẽ có quyền bán căn nhà một cách hợp pháp.
-------------------------------------------------
(1) Điều 223 Bộ luật dân sự năm 2005 sửa đổi khoản 4như sau: “Trong trường hợp 1 trong các chủ sở hữu cung từ bỏ phần quyền sở hữu của mình hoặc khi người này chết mà không có người thừa kế thì phần quyền sở hữu đó thuộc Nhà nước, trừ trường hợp sở hữu chung của cộng đồng thì thuộc sở hữu chung của các chủ sở hữu chung còn lại”.
(2) Điều 224 Bộ luật dân sự năm 2005 sửa đổi khoản 2 như sau: “Trong trường hợp có người yêu cầu 1 trong số các chủ sở hữu chung thực hiện nghĩa vụ thanh toán khi người đó không có tài sản riêng hoặc tài sản riêng không đủ để thanh toán thì người yêu cầu có quyền yêu cầu chia tài sản chung để nhận tiền thanh toán và được tham gia vào việc chia tài sản chung, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
 Nếu không thể chia phần quyền sở hữu bằng hiện vật hoặc việc chia này bị các chủ sở hữu chung còn lại phản đối thì người có quyền có quyền yêu cầu người có nghĩa vụ bán phần quyền sở hữu của mình để thực hiện nghĩa vụ thanh toán”.