Hỏi đáp về thừa kế

Chia thừa kế tiền bồi thường

Câu hỏi:
Bố mẹ chúng tôi đã mất (bố mất năm 1980, mẹ mất năm 1995), để lại cho bốn anh em tôi sử dụng chung một căn nhà. Năm 2000 căn nhà này bị Nhà nước thu để làm đường và được bồi thường cụ thể: được tiêu chuẩn mua một căn nhà khác trị giá 103 triệu đồng trả dần trong mười năm. Sau khi trả xong tiền thì được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu. Nhưng chỉ có tôi và người em thứ hai đồng ý bỏ tiền mua, còn hai người khác không mua. Tôi đã trả được 50 triệu, số còn lại (53 triệu) thì người em có trách nhiệm trả dần. Hiện nay toàn bộ giấy tờ nhà: quyết định bán nhà, hợp đồng mua nhà, biên lai thu tiền nhà đều mang tên tôi. Nhưng tôi không ở căn nhà này mà là vợ chồng người em ruột tôi đang trực tiếp sử dụng. Hỏi: Di sản thừa kế của bố mẹ tôi trong trường hợp này được xác định như thế nào? Tôi muốn cho người em này được đứng tên sở hữu căn nhà (sau khi thanh toán hết tiền) thì có được không? Thủ tục thế nào? Có cần phải được hai người em khác và vợ tôi đồng ý không?
Trả lời:
- Xác định di sản thừa kế: Theo dữ kiện ông cung cấp, nguồn gốc căn nhà bị thu hồi là của bố mẹ ông nên khi bố mẹ ông mất đi thì căn nhà đó là di sản thừa kế của bốn anh em ông và đã được chuyển thành tài sản thuộc sở hữu chung. Ngôi nhà là tài sản chung này chưa được các anh em của ông phân chia thì đã bị Nhà nước thu hồi và những người thừa kế được Nhà nước đền bù thiệt hại bằng hình thức: cho người có nhà bị thu hồi được tiêu chuẩn mua một căn nhà khác và được trả dần trong thời hạn mười năm, sau khi trả tiền xong thì được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà. Căn cứ điều 172 Bộ luật dân sự năm 1995 (1) quy định: " Tài sản bao gồm vật có thực, tiền, giấy tờ trị giá được bằng tiền và các quyền tài sản". Do vậy tiêu chuẩn được mua 1 căn nhà với phưong thức thanh toán tiền mua nhà trong 10 năm cũng là quyền tài sản và là di sản thừa kế của bố mẹ ông (vì  căn nhà được mua trả dần trong 10 năm là mức đền bù khi Nhà nước thu hồi căn nhà của bố mẹ ông).
- Xác định quyền lợi đối với căn nhà được mua do Nhà nước đền bù: căn cứ khoản 1 Điều 3 Nghị định số 22/1998/NĐ-CP quy định về đối tượng được đền bù thiệt hại như sau: “Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong nước có đất bị thu hồi được đền bù thiệt hại về đất khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích... lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng”. Vì căn nhà (có nguồn gốc của bố mẹ) nên là tài sản thuộc sở hữu chung của bốn anh em nên bốn anh em ông là những người được đền bù khi thu hồi đất và có quyền được sử dụng chung căn nhà. Còn sau khi thanh toán hết tiền nhà thì bốn anh em ông được đứng tên sở hữu căn nhà, căn nhà này cũng sẽ được coi là tài sản thuộc sở hữu chung và việc định đoạt đối với tài sản phải được sự thoả thuận của bốn anh em ông.
- Đối với khoản tiền nhà 103 triệu đồng mua căn nhà và số tiền 50 triệu ông đã trả: vì số tiền mua nhà là 103 triệu đồng do đó từng người phải có trách nhiệm trả 25 triệu đồng tương ứng kỷ phần của họ được hưởng. Tuy nhiên, theo dữ kiện của ông cung cấp thì nảy sinh tình huống: trong bốn người em thì ba người đã đi ở chỗ ở khác, chỉ còn một người ở tại căn nhà mới. Và chỉ có hai người đứng ra bỏ tiền mua nhà, còn hai nguời khác không mua. Trong số hai người mua thì ông là người đã trả một nửa tiền nhà (là 50 triệu đồng) và đứng tên làm thủ tục mua nhà, còn người em (đang ở đó) chưa trả tiền nhưng sẽ có trách nhiệm trả nốt số tiền còn lại là 53 triệu.
Tuy nhiên, vì hai người không bỏ tiền mua và cũng không ở tại đây chưa có văn bản từ bỏ quyền lợi đối với căn nhà. Do đó, họ vẫn có quyền nhưng đồng thời họ cũng có trách nhiệm thanh toán lại số tiền tương đương phần của họ được hưởng cho người đã trả tiền mua nhà. Nếu hai người em không tham gia mua nhà mà có văn bản từ chối việc mua nhà được đền bù thì chỉ ông và người em đang ở có quyền đối với căn nhà.
Nay ông không ở căn nhà này và muốn cho người em được đứng tên sở hữu căn nhà (sau khi trả hết tiền nhà) thì có thể căn cứ điều 684 Bộ luật dân sự năm 1995(2) quy định về sự thoả thuận của những người thừa kế về phân chia di sản để thực hiện các những thủ tục sau:
- Hai người em không có ở đó phải có văn bản đồng ý cho người ở lại trả tiền và đứng tên sở hữu.
- Ông với tư cách là người đứng tên làm thủ tục mua nhà phải làm giấy chuyển quyền cho người em để tiếp tục hoàn tất thủ tục mua nhà và phải được xác nhận của bên bán nhà.
- Trường hợp ông muốn người em này phải thanh toán cho ông số tiền mua nhà đã trả (50 triệu) thì hai bên tự thoả thuận về giá như: trả đúng số tiền 50 triệu đồng theo biên lai thu tiền nhà, hoặc trả tiền có tính trượt giá, hoặc trả tiền tương đương phần nhà được hưởng.
- Bốn anh em ông cần có biên bản thoả thuận đồng ý cho một người em ở lại trả nốt tiền mua nhà và đứng tên sở hữu. Giấy tờ này để làm căn cứ cho người em đứng tên sở hữu nhà sau khi trả hết tiền mua nhà.
Điều 684 Bộ luật dân sự năm 1995: 
"1. Sau khi có thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố, những người thừa kế có thể họp mặt để thoả thuận những việc sau đây:
a. Cử người quản lý di sản, người phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ của những người này, nếu người để lại di sản không chỉ định trong di chúc;
b. Cách thức phân chia di sản.
2. Mọi thoả thuận của những người thừa kế phải được lập thành văn bản".
Vì tài sản bị thu hồi có nguồn gốc là di sản của bố mẹ để lại nên căn cứ điểm a khoản 1 Điều 679 Bộ luật dân sự(3) thì những người hưởng thừa kế gồm “vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết”. Theo quy định trên thì con dâu không được hưởng thừa kế của bố mẹ nên không có quyền đối với di sản thừa kế. Do đó, vợ ông không cần ký vào biên bản thoả thuận cho người em đứng tên sở hữu nhà.
---------------------------------------------------
(1) Điều 163 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định: "Tài sản bao gồm, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản".
(2) Điều 681 Bộ luật dân sự năm 2005.
(3) Điểm a khoản 1 điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005.

Bạn muốn tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan. Hãy tham khảo các bài viết khác tại website chúng tôi hoặc gọi tổng đài tư vấn 0909 160684 để được luật sư tư vấn trực tiếp.

Những câu hỏi mới hơn

Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Đất ao có được chia thừa kế

Khiếu nại lấy lại đất thừa kế

Khiếu nại lấy lại đất Nhà Nước giao cho người khác

Quyền sở hữu tài sản được xác lập theo bản án của Toà án về chia thừa kế

Đất làm nhà thờ họ có được chia thừa kế

Thừa kế nhà mua hóa giá của nhà nước

Đất nghĩa trang gia đình có là di sản thừa kế

Diện tích nhà thuê của nhà nước không phải là di sản thừa kế

Vợ kế có quyền đòi chi thừa kế của chồng

Những câu hỏi cũ hơn

Qua 10 năm có được khởi kiện chia thừa kế

Thời hiệu yêu cầu tòa án chia thừa kế

Thời hiệu khai nhận di sản thừa kế

Thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế

Thời hiệu khởi kiện chia thừa kế đã hết nhưng có quyền yêu cầu chia tài sản chung

Kiện chia thừa kế là đất của ông bà

Quyền yêu cầu chia tài sản chung có nguồn gốc là di sản thừa kế?

Chia thừa kế nhà đất đã cấp giấy chứng nhận cho người khác ?

Điều kiện không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế

Không còn quyền thừa kế khi hết thời hiệu khởi kiện

QC

Gọi 0909160684 hoặc gởi yêu cầu trực tuyến

Chat Facebook
Chat Zalo
0978845617
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây